Adalet Bakanlığı'ndan Devrim Gibi Teklif: Yargıda Yapay Zeka Dönemi Başlıyor

Teklifin Amacı: Yargı Süreçlerini Hızlandırmak ve Standardizasyon Sağlamak

Adalet Bakanlığı, bugün Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığı'na sunduğu yeni kanun teklifi ile adalet sisteminde dijital dönüşümün en önemli adımını attı. 'Yargısal Faaliyetlerde Yapay Zeka Kullanımına İlişkin Kanun Teklifi' adıyla sunulan taslak, özellikle ilk derece mahkemelerindeki dava süreçlerini hızlandırmayı ve kararlarda yeknesaklığı artırmayı hedefliyor. Bakanlık kaynaklarından edinilen bilgiye göre, sistemin temel amacı, hakimin takdir yetkisine müdahale etmeden, dava dosyalarının özetlenmesi, emsal kararların taranması ve taslak gerekçeli kararların hazırlanması gibi zaman alıcı süreçleri otomatikleştirmektir.

Sistem Nasıl Çalışacak ve Hangi Davaları Kapsayacak?

Kanun teklifine göre, geliştirilecek olan 'MİLLİ YARGI YAPAY ZEKA SİSTEMİ (MİYAZ)' ilk etapta belirli hukuk ve ceza davalarında pilot olarak uygulanacak. Özellikle seri davalar, icra-iflas uyuşmazlıkları ve basit yargılama usulüne tabi suçlarda sistemin devreye alınması planlanıyor. Yapay zeka, UYAP sistemine entegre çalışarak milyonlarca sayfalık dava dosyasını ve içtihatı saniyeler içinde tarayabilecek. Sistem, hakime olası karar alternatiflerini hukuki gerekçeleriyle birlikte sunacak, ancak nihai karar ve vicdani kanaat yetkisi tamamen hakimde kalacak. Teklif, sistemin şeffaflığı, denetlenebilirliği ve algoritmanın adil yargılanma hakkını ihlal etmemesi için bağımsız bir 'Dijital Adalet Denetleme Kurulu'nun kurulmasını da öngörüyor.

Barolar ve Hukuk Çevrelerinden İlk Tepkiler

Teklifin Meclis'e sunulmasının ardından hukuk çevrelerinden ilk yorumlar gelmeye başladı. Türkiye Barolar Birliği (TBB) yaptığı açıklamada, teknolojinin yargıya entegrasyonunu olumlu karşıladıklarını ancak 'hakimin yerine geçen bir mekanizma' endişesi taşıdıklarını belirtti. Açıklamada, yapay zeka algoritmasının hangi verilerle eğitileceği, olası önyargıları nasıl bertaraf edeceği ve veri güvenliği gibi kritik konuların komisyon görüşmelerinde detaylıca ele alınması gerektiği vurgulandı. Hukuk fakültelerinden akademisyenler ise teklifi 'cesur bir adım' olarak nitelendirirken, uygulamanın adil yargılanma hakkı ve kişisel verilerin korunması ilkeleriyle tam uyumlu olması gerektiğinin altını çizdi.