İş Kazası Sonrası Haklarınız: TCK ve İş Kanunu Kapsamında Adım Adım Rehber

İş Kazası Nedir ve Hangi Durumlar İş Kazası Sayılır?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na göre iş kazası, sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi sırasında, emziren kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda ve sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır.

İş Kazası Kapsamına Giren Durumlar:

• Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada meydana gelen olaylar.
• İşverenin yürüttüğü iş dolayısıyla veya işin gereği olarak meydana gelen olaylar.
• Sigortalının işveren tarafından görevli olarak başka bir yere gönderilmesi sebebiyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda meydana gelen kazalar.
• İşverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş-geliş sırasında yaşanan kazalar.

İş Kazası Sonrası Atılması Gereken Adımlar

Bir iş kazası meydana geldiğinde, hak kaybı yaşamamak için doğru adımların zamanında atılması kritik öneme sahiptir.

1. Acil Tıbbi Yardım Alınması: Kazazedenin sağlığı her şeyden önce gelir. Derhal en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalı ve durumun bir iş kazası olduğu belirtilmelidir. Alınacak tüm tıbbi raporlar ve belgeler dava sürecinde delil niteliği taşıyacaktır.
2. İşverene Bildirim: Durum derhal işverene veya işveren vekiline (ustabaşı, formen vb.) bildirilmelidir.
3. SGK'ya Bildirim: İşveren, kazayı yetkili kolluk kuvvetlerine derhal, Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) ise kazadan sonraki 3 iş günü içinde bildirmekle yükümlüdür. İşveren bildirmezse, kazazede bu bildirimi doğrudan SGK'ya yapabilir.
4. Delillerin Toplanması: Olay anına şahit olan kişilerin (tanık) iletişim bilgileri alınmalı, mümkünse kazanın meydana geldiği yerin ve yaralanmanın fotoğrafları/videoları çekilmelidir.

İş Kazası Mağdurunun Yasal Hakları

İş kazası geçiren işçinin veya vefatı halinde hak sahiplerinin hem SGK nezdinde hem de işverene karşı hukuki hakları bulunmaktadır.

1. SGK Tarafından Sağlanan Haklar

• Geçici iş göremezlik ödeneği (rapor parası).
• Sürekli iş göremezlik geliri (meslekte kazanma gücü kaybı %10 veya daha fazla ise).
• Vefat halinde hak sahiplerine ölüm geliri bağlanması.
• Cenaze ödeneği.

2. İşverene Karşı Açılabilecek Davalar

İşverenin kusurlu olduğu durumlarda, işçi veya hak sahipleri İş Mahkemelerinde dava açabilir.

• Maddi Tazminat Davası: Tedavi giderleri, kazanç kaybı, çalışma gücünün azalmasından veya yitirilmesinden doğan kayıplar ve ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıpları kapsar.
• Manevi Tazminat Davası: Kaza nedeniyle duyulan elem, acı ve ızdırabın bir nebze de olsa dindirilmesi amacıyla talep edilir.
• Destekten Yoksun Kalma Tazminatı: İşçinin vefatı halinde, onun desteği ile geçinen kişilerin (eş, çocuk, anne-baba vb.) bu destekten mahrum kalmaları nedeniyle açtıkları bir maddi tazminat davasıdır.

İşverenin Cezai Sorumluluğu (Türk Ceza Kanunu Kapsamı)

İş kazaları, sadece bir iş hukuku meselesi değildir. İşverenin iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almaması gibi kusurlu davranışları sonucu meydana gelen kazalar, Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında suç teşkil edebilir.

• Taksirle Yaralama (TCK m. 89): İşverenin veya yetkililerinin gerekli dikkat ve özeni göstermeyerek işçinin yaralanmasına sebep olması halinde bu suç oluşur. Şikayete bağlı bir suçtur ve cezası yaralanmanın derecesine göre değişir.
• Taksirle Ölüme Neden Olma (TCK m. 85): İşverenin kusurlu davranışı sonucu işçi hayatını kaybetmişse, bu suçtan dolayı yargılama yapılır ve hapis cezası öngörülür.

Bu suçlarda 'bilinçli taksir' halinin varlığı, yani sonucun öngörülmesine rağmen önlem alınmaması, verilecek cezanın artırılmasına neden olabilir. Ceza davası, Cumhuriyet Savcılığı tarafından yürütülür ve hukuk davasından bağımsız olarak ilerler.